Trong trí nhớ của nhiều người Việt, hình ảnh những tấm chiếu cói, tấm lót trải mâm cơm hay những chiếc giỏ xách giản dị luôn gắn liền với một phần ký ức rất riêng – đôi khi chỉ là mùi nắng phơi, đôi khi là tiếng lạo xạo dưới bước chân lúc đi qua sân gạch. Những vật dụng ấy, tưởng chừng rất đỗi bình thường, lại chất chứa cả một nền văn hóa sống mộc mạc, bền vững, mà lá cói chính là chất liệu âm thầm giữ hồn.
Lá cói, một loại cỏ dại mọc ở vùng đất ẩm, ven sông, đã từ lâu không còn đơn thuần là nguyên liệu đan dệt. Nó là dấu vết của một nếp sống đã từng rất phổ biến – nơi con người sống gần với đất, lấy từ thiên nhiên những gì cần, rồi trả lại cho đất theo cách nhẹ nhàng nhất. Trong những làng nghề xưa, từ Nam Định, Thanh Hóa đến Ninh Bình, người dân vẫn giữ thói quen ra đồng cắt cói khi còn non, đem về phơi dưới nắng cho đến khi chuyển màu vàng sáng, giòn nhưng vẫn mềm, rồi bắt đầu đan thành từng tấm, từng sợi gắn với đời sống.
Khác với những vật liệu công nghiệp nhân tạo, lá cói không đồng đều, không hoàn hảo. Mỗi sợi cói có độ cong riêng, màu sắc riêng, độ dày mỏng thay đổi theo mùa, theo tay cắt, theo cách phơi. Nhưng chính sự không hoàn hảo ấy lại làm nên giá trị – mỗi món đồ thủ công làm từ cói mang dáng dấp của sự sống, của bàn tay người thật, của thời gian. Đó không phải là sản phẩm bước ra từ dây chuyền sản xuất, mà là kết tinh của kỹ thuật truyền đời, của cảm xúc, và của sự kiên nhẫn.
Ngày nay, giữa nhịp sống đô thị hóa, công nghiệp hóa và tiêu dùng nhanh, lá cói trở nên xa lạ với không ít người trẻ. Những tấm thảm trải sàn bằng cói bị thay thế bởi nhựa tổng hợp, túi xách thủ công nhường chỗ cho những chiếc túi da công nghiệp sáng bóng. Nhưng cùng lúc đó, một làn sóng ngược đang âm thầm lan tỏa – sống xanh, sống chậm, sống có ý thức. Những người trẻ bắt đầu tìm về các giá trị gốc, trân quý những gì tự nhiên, giản đơn mà bền vững. Và trong hành trình đó, lá cói một lần nữa được gọi tên.
Không phải ngẫu nhiên mà những món đồ thủ công từ cói trở thành lựa chọn của nhiều người yêu thích lối sống chậm. Chạm vào một bề mặt cói mộc, người ta cảm thấy mát tay. Ngửi mùi lá cói phơi nắng, lại thấy thấp thoáng mùi đồng quê. Âm thanh của sợi cói va vào nhau khi cầm trên tay cũng có cái gì đó thân thuộc – như tiếng mẹ trải chiếu, tiếng bà hong lại tấm lót cũ dưới nắng trưa. Chính sự gợi nhớ ấy làm nên cảm xúc đặc biệt mà các vật liệu nhân tạo không thể thay thế.
Nhưng hơn cả một chất liệu gợi hoài niệm, lá cói còn là đại diện cho một lối sống bền vững. Trong khi các vật liệu công nghiệp mất hàng trăm năm để phân hủy, cói là một lựa chọn xanh – sinh trưởng nhanh, dễ tái tạo, không cần hóa chất xử lý, và có thể trở về với đất một cách tự nhiên sau khi sử dụng. Một món đồ thủ công làm từ cói, vì thế, không chỉ là lựa chọn thẩm mỹ, mà còn là một tuyên ngôn sống có trách nhiệm với môi trường.
Sự trở lại của lá cói trong đời sống hiện đại không phải là chuyện ngẫu nhiên hay phong trào ngắn hạn. Nó là kết quả của một quá trình nhìn lại – khi người ta bắt đầu thấy mệt với những thứ thừa thãi, khi cuộc sống số và vật chất hóa khiến ta khao khát cảm giác “thật”. Thật từ vật liệu, thật từ cách làm, thật từ câu chuyện đằng sau một món đồ. Và không gì thật hơn một chiếc vật dụng được đan từ tay người thợ, từ chất liệu đất trời, không lớp sơn phủ, không giả vờ.
Đằng sau một sản phẩm thủ công làm từ cói là câu chuyện của làng nghề – nơi người dân vẫn giữ nghề không phải vì lợi nhuận lớn, mà vì lòng yêu nghề, vì ký ức tổ tiên, và vì không muốn để mai một. Trong một căn nhà nhỏ, người thợ ngồi đan từng sợi cói, không vội, không ồn ào. Mỗi mối nối là một nhịp thở, mỗi họa tiết là một ngôn ngữ. Dù là một tấm thảm lót, một tấm lót mâm, hay một chiếc giỏ nhỏ – tất cả đều mang trong nó một tinh thần: mộc mạc, chậm rãi, và rất Việt.
Lựa chọn một sản phẩm từ lá cói hôm nay không chỉ là mua một món đồ. Đó là một lựa chọn sống – sống với ít hơn nhưng chất lượng hơn, sống gần thiên nhiên hơn, sống thấu cảm hơn với những điều bình dị. Giữa sự ngập tràn của hàng hóa nhanh, đồ công nghiệp trơn láng và rập khuôn, món đồ cói như một mảnh ghép nhẹ nhàng nhắc ta nhớ rằng: cái đẹp thật sự không nằm ở sự cầu kỳ, mà ở sự tinh tế của những điều đơn sơ.
Ohi@ma sinh ra từ tinh thần đó – nơi mỗi sản phẩm không chỉ để dùng, mà còn để kết nối. Kết nối giữa người với người, giữa con người với thiên nhiên, giữa hiện tại với ký ức. Những tấm cói ở đây không cố gắng trở nên sang trọng hay hiện đại, chúng chỉ nhẹ nhàng là chính mình – mộc mạc, thuần khiết, đậm hồn quê. Và chính vì vậy, chúng đủ sức chạm đến trái tim những ai đang tìm lại bản sắc giữa thế giới nhiều lớp vỏ.
Trong thế giới đang ngày càng tiêu chuẩn hóa, việc chọn lại những chất liệu không tiêu chuẩn như cói, là một hành động dũng cảm. Không chỉ là lựa chọn về thẩm mỹ hay môi trường, đó còn là lời khẳng định: rằng chúng ta vẫn còn nhớ đến những điều giản dị đã từng nuôi dưỡng tâm hồn mình. Lá cói, với sự mỏng manh nhưng kiên cường, chính là biểu tượng cho sự gắn bó bền bỉ ấy – một chất liệu của ký ức, và cũng là chất liệu của tương lai.
